In de Europese architectuurbarometer, een van de multi-client studies van USP, meldden we al dat architecten een toenemende vraag naar prefab ervaren. Bovendien verwachten zij dat deze toename van de vraag de komende jaren zal aanhouden. Dit is geen verrassing, aangezien de krapte op de arbeidsmarkt het gebruik van geprefabriceerde oplossingen stimuleert. Daarnaast maakt de toenemende digitalisering (d.w.z. BIM-gebruik) het mogelijk prefab toe te passen zonder het verlies van veel ontwerpvrijheid.
Ondanks het feit dat dit perspectief van architecten erg interessant is, geeft dit perspectief slechts een gedeeltelijk beeld. Dit komt doordat er nog een belangrijkste factor betrokken is bij de uitvoering en adoptie van prefabricage; de aannemer. Dit is vooral het geval naarmate de algemene aannemer meer invloed krijgt en naarmate er meer door aannemers geleide ontwerp-bouwprojecten worden uitgegeven. Dit is een van de redenen waarom USP Marketing Consultancy vorig jaar de startte, een nieuw Europees multi-client onderzoek gericht op de hoofdaannemer. In dit onderzoek 1.000 aannemers met minimaal 5 medewerkers in acht landen. In 2018 richtten de rapporten zich op inkoopkanalen (H1 2018) en nu ons laatste prefab rapport (H2 2018). Voor 2019 gaan de rapporten over BIM (H1 2019) en mediaoriëntatie (H2 2019).
Een groot deel van de aannemers heeft ervaring met prefab
Prefab – ook wel ‘off-site construction’ of ‘modern construction’ genoemd – wordt door een meerderheid van de Europese aannemers gebruikt in bouwprojecten. Met uitzondering van Frankrijk, heeft ten minste 60% van de aannemers in Europa in hun projecten een of andere vorm van geprefabriceerde bouwelementen gebruikt. In Nederland is dit aandeel het hoogst: 93% van de Nederlandse aannemers heeft op een gegeven moment prefab toegepast bij projecten. Dit komt niet als een verrassing, want de Nederlandse manier van bouwen van gestandaardiseerde rijtjeshuizen is een groot voorstander van het gebruik van prefab. Bovendien is de Nederlandse bouwsector een van de, zo niet de meest gedigitaliseerde bouwsector in Europa. Zo is het percentage Nederlandse architecten dat BIM gebruikt ook het hoogste in Europa.
Hoge mate van ervaring met prefab vertaalt zich (nog) niet naar hoog gebruik
Hoewel veel Europese aannemers ervaring hebben met geprefabriceerde producten, betekent dit niet dat prefab in elk project wordt gebruikt, of dat het hele project alleen uit geprefabriceerde elementen bestaat. In Europa wordt prefab namelijk gebruikt in ongeveer 30% van de projecten. Ook hier is het percentage van alle projecten waarin prefab wordt toegepast het hoogst in Nederland met 62%, Frankrijk staat onderaan met 16%. Een verklaring hiervoor is de vele ervaring die Nederlandse aannemers hebben met prefab.
In het kader van geavanceerd prefab gebruik ligt het Verenigd Koninkrijk voorop
We hebben het gehad over prefab, maar meer in het algemeen. Er zijn echter duidelijk verschillen tussen hoe geavanceerd de toegepaste prefab-oplossingen zijn. In het prefab-rapport splitsen we prefab-oplossingen op in drie hoofdcategorieën; Geprefabriceerde onafgewerkte elementen (zonder afwerking, installatie of isolatie), geprefabriceerde panelen (met afwerking, installatie of isolatie) en geprefabriceerde modulaire gebouwen of volumetrische elementen. Als het gaat om de toepassing van meer geavanceerde vormen van prefab, is het Verenigd Koninkrijk en dus niet Nederland dat voorop ligt. Het percentage van projecten waar prefab toegepast wordt is hoger in Nederland dan in het Verenigd Koninkrijk. Het percentage van projecten waar modulaire bouwelementen worden toegepast is echter veel hoger in het Verenigd Koninkrijk. Bovendien worden in Nederland veel meer effen elementen gebruikt in vergelijking met het Verenigd Koninkrijk.
Er valt veel te winnen met betrekking tot het gebruik van prefab
Prefab is een oplossing voor vele uitdagingen waar de bouwsector de komende jaren mee te maken heeft of zal krijgen. Enkele voorbeelden hiervan zijn een sneller en efficiënter bouwproces, het terugdringen van faalkosten en een (gedeeltelijke) oplossing van het tekort aan arbeidskrachten. Er is echter veel te winnen en te leren als het gaat om prefab. Aannemers verwachten dat het aandeel van prefab de komende 5 jaar langzaam zal toenemen. Naarmate de druk van de arbeidstekorten nog groter zal worden, zullen er steeds meer prefab’s worden toegepast. Er zijn natuurlijk nog veel barrières te overwinnen (transportproblemen, ontwerpbeperkingen, kosten, traditionele mentaliteit van de bouwsector, regels en voorschriften, enz.), maar de marktdynamiek is duidelijk voorstander van een toename van het groeitempo van het prefab gebruik.
Dit zijn enkele resultaten van het Rapport Van de Europese Aannemers van H2 2018, een onderzoek onder leiding van mijn collega Henri Busker. Het volledige rapport behandelt veel meer, met inbegrip van bouwsegmenten, materiaalgebruik en veel andere relevante informatie. Voor meer informatie over het rapport/onderzoek u direct contact met mij opnemen via hoogenboom@usp-mc.nl of een kijkje nemen op de rapportimpressie.
